De varkenssector staat niet stil. Verre van dat. Dat blijkt wel uit de keur aan innovaties die in de race zijn voor de titel ‘Het Beste Idee van Varkensland 2024’. Deze innovatieprijs wordt op 19 november aanstaande uitgereikt. Pig Business plaatst enkele finalisten in de kijker.
De Nederlandse varkenshouderij hoort qua werkwijze en efficiency tot de top van de wereld. Desondanks is er op behoorlijk wat vlakken nog winst te boeken. Dat blijkt ook wel uit de innovaties die in de race zijn voor ‘Het Beste Idee van Varkensland 2024’. Deze blinken enerzijds uit in verscheidenheid en hebben betrekking op veel aspecten van de varkenshouderij. Zo is een apparaatje in ontwikkeling dat ondernemers straks gaat helpen om nauwkeurig de gewichtsontwikkeling van hun dieren te volgen. Een mooi voorbeeld van hoe Artificial Intelligence steeds meer voet aan de grond krijgt in de varkenshouderij.
Van een hele andere orde is een bioactivator waarmee de ammoniakuitstoot bij de bron wordt aangepakt. Of de FlexiPigFloor; een manier om betonnen roostervloeren snel, eenvoudig en voordelig te herstellen, zodat de spleetbreedte weer voldoet aan de wettelijke eisen. Deze laatste innovatie laat zien dat vernieuwing ook vanuit de praktijk zelf komt: ondernemers ervaren een probleem op hun bedrijf en gaan zélf actief op zoek naar een oplossing. Met succes. Een en ander toont aan dat de varkenshouderij proactief is en bruist van de innovatie. Alleen dat gegeven is al iets om trots op te zijn!
Een handapparaatje met camera, dat – op basis van een foto – exact het gewicht van een varken kan bepalen. Dat is de gedachte achter het idee ‘Wegen zonder weegschaal’, dat in de race is voor ‘Het Beste Idee van Varkensland 2024’. Met de innovatie kunnen varkenshouders op termijn nauwkeurig de gewichtsontwikkeling van een dier volgen. Dit helpt hen om beter te sturen qua voergift en diergezondheid en draagt volgens ontwikkelaar Pieter Hoenderken bij aan betere bedrijfsresultaten.
Een wezenlijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van de varkenssector, door varkenshouders – via het genereren van data – nieuwe inzichten te bieden. Dat is het doel van Pieter Hoenderken, eigenaar van Impact Smart Solutions in Doetinchem. Dit bedrijf richt zich op het ontwikkelen van IT-oplossingen voor onder meer de varkenshouderij. ,,We bieden onder andere een monitoringssysteem dat ondernemers een nauwkeurig inzicht geeft in de wateropname van hun dieren”, vertelt Hoenderken. ,,Zo’n honderd varkenshouders werken met dit systeem, dat we ontwikkelden in samenwerking met een varkenshouder, een veevoerleverancier en een dierenarts.”
Inmiddels zit een tweede oplossing c.q. dienst voor de varkenssector in de pijplijn. De werktitel is ‘Wegen zonder weegschaal’. ,,Het gewicht van biggen en vleesvarkens wordt nu vaak met het blote oog bepaald. Nattevingerwerk dus”, zegt de IT-ondernemer. ,,Soms wordt er wel een meetlint om de buik gedaan, om een schatting te kunnen maken. Maar feit is dat het gewicht niet wordt bepaald op basis van harde data. Onder meer omdat ondernemers de aanschaf van een weegschaal te duur vinden. Dat is jammer; varkenshouders laten hierdoor optimalisatiekansen liggen.”
Om hier verandering in te brengen, werkt Hoenderken aan een programma dat automatisch – op basis van een foto – het gewicht van een varken kan bepalen. Hierbij trekt het bedrijf samen op met onderzoekscentrum Schothorst Feed Research in Lelystad. ,,We trainen op hun locatie een Artificial Intelligence-systeem om individuele dieren te herkennen op basis van hun oormerk en om daarnaast het gewicht van een dier te bepalen. Met de camera’s die boven de hokken hangen, worden foto’s van de dieren gemaakt. Het AI-systeem krijgt duizenden foto’s voor zijn kiezen plus het gewicht dat bij de dieren op de foto’s hoort. De gewichten worden gegenereerd door een weegschaal, die tijdens de leerperiode onder de vloer van de hokken is geplaatst. Door heel veel data in te voeren, leert het systeem en kan het straks eigenhandig – aan de hand van een foto – vaststellen hoe zwaar een dier is.”
Uiteindelijk moet het AI-systeem worden ondergebracht in een klein handapparaatje, met daarin een speciale camera. ,,De varkenshouder kan dan in zijn stal een foto maken van een dier en het AI-systeem bepaalt op basis hiervan hoe zwaar een varken is. Doordat sprake is van een specifieke camera worden zaken als een afwijkende belichting automatisch uitgefilterd. Het apparaatje beschikt ook over een RFID-ontvanger, om het oormerk van het dier te lezen. Zo wordt het gewicht direct gekoppeld aan een bepaald dier.”
De ontwikkeling van deze concrete tool is geen verre toekomstmuziek, geeft Hoenderken aan. ,,Ons streven is om het apparaatje in het tweede kwartaal van volgend jaar te introduceren.”
De IT-ondernemer is ervan overtuigd dat het ‘wegen zonder weegschaal’ varkenshouders veel winst kan opleveren. ,,Met de app kunnen ondernemers straks nauwkeurig en frequent de gewichtsontwikkeling van hun dieren bepalen en volgen. Daar kunnen ze onder meer de voergift op afstemmen; ze kunnen wat dit betreft gerichter en efficiënter sturen. Hierdoor besparen ze voerkosten. Ook helpt de tool bij het monitoren van de diergezondheid: wanneer de gewichtstoename van een dier achterblijft, is de kans immers groot dat er iets aan de hand is. Daarbij lever je je dieren niet te zwaar af en voorkom je onnodige kosten. Kortom: de kosten blijven beter binnen de perken en de dieren worden gezonder. Op die manier helpt het nauwgezet volgen van de gewichtsontwikkeling varkenshouders om hun bedrijfsresultaten te verbeteren.”
De uitdaging is volgens Hoenderken wel om de tool tegen een redelijke prijs in de markt te zetten. ,,Dat is een must; anders gaan ondernemers er niet mee aan de slag. Desondanks is er wel al volop belangstelling voor onze innovatie. Vooral vanuit jonge ondernemers, die toch meer inzetten op datagestuurd werken.”
De IT’er is blij met de nominatie voor ‘Het Beste Idee van Varkensland’ en hoopt dat de innovatie hierdoor nog beter in beeld komt bij de doelgroep. ,,Maar bovenal willen wij een goed product afleveren. Iets waar de sector écht wat aan heeft.”
Betonnen roostervloeren snel, eenvoudig en voordelig herstellen, zodat de spleetbreedte weer voldoet aan de wettelijke eisen. Dat is de FlexiPigFloor – één van de finalisten van ‘Het Beste Idee van Varkensland 2024’ – in een notendop. Daarnaast biedt de innovatie ondernemers de mogelijkheid om relatief makkelijk te switchen naar een dichte vloer. “In tegenstelling tot wat veel ondernemers denken, is het vervangen van roosters niet de enige optie.”
De FlexiPigFloor komt uit de koker van Asbo Floor Systems. Roland van Asten van de Van Asten Group en ontwikkelaar Wietse van Bokhoven vormen de drijvende krachten achter deze onderneming. ,,Het idee voor de FlexiPigFloor ontstond enkele jaren geleden, op ons eigen bedrijf”, zegt Van Asten, die met zijn familie een varkensbedrijf runt met locaties in Nederland en Duitsland. ,,We zagen dat de spleten in de betonnen roostervloeren na verloop van tijd breder werden, als gevolg van slijtage. Hierdoor waren deze breder dan de wettelijk toegestane spleetbreedte, die bij vleesvarkens uitkomt op 18 millimeter. Het vervangen van roosters is een enorm arbeidsintensieve klus. Vaak moet je het hele hok afbreken om de roostervloer te kunnen vervangen. En soms lukt het dan nog niet. Er zijn varkenshouders die bijna hun hele stal moeten afbreken om dit voor elkaar te krijgen.”
Dat moest anders kunnen, zo vond Van Asten. Daarom ontwikkelde hij zo’n vier jaar geleden – samen met Van Bokhoven – de FlexiPigFloor. Deze bestaat uit twee varianten: een Basic- en een Dura-variant. ,,De Basic-variant bestaat uit aluminium strips, met daarin spleten die de wettelijke toegestane breedte per diercategorie hebben”, legt de ondernemer uit. ,,We brengen eerst een speciale coating aan op de vloer. Bij deze coating is sprake van een optimale hechting en een goede bestendigheid tegen chemische stoffen. Vervolgens drukken we de strip in de coating. Om de strip goed vast te zetten en te zorgen voor een egale vloer, gaat er daarna nog een coatinglaag overheen. Vervolgens wordt de vloer voorzien van een speciaal granulaat en brengen we een toplaag aan. Zo voldoet een vloer relatief eenvoudig weer aan de wettelijke spleetbreedte.”
De strips zijn echter geen goede oplossing voor sterk versleten betonnen roostervloeren. ,,De strips hechten dan niet goed. Daarom ontwikkelden we ongeveer een jaar geleden de Dura-variant. Hierbij plaatsen we profielen naast de spleten in de roostervloer, zodat de spleet weer precies de wettelijk toegestane breedte heeft. Daarna brengen we cementcoating aan tussen de profielen, de vloer wordt eigenlijk opnieuw gegoten. Hierdoor is deze ook weer mooi egaal.”
Beide varianten worden inmiddels toegepast op het bedrijf van Van Asten. Hij geeft aan dat de twee oplossingen daarnaast kunnen worden ingezet om de switch te maken naar een dichte vloer. ,,We hebben hiervoor speciale profielen en strips, die over de bestaande spleten kunnen worden gezet en waarbij het maximum van vijf procent aan openingen niet wordt overschreden. Mest en urine lopen goed weg via ronde gaten. De toepassing is verder hetzelfde. Met de FlexiPigFloor kun je dus enerzijds eenvoudig je betonnen roostervloer herstellen en daarnaast ook de overstap maken naar een dichte vloer.”
Volgens de ondernemer is de oplossing vaak goedkoper dan het vervangen van een betonnen roostervloer. ,,Als je hokken of een deel van de stal moet afbreken, ben je bij het vervangen van roosters al snel 150 tot 200 euro per vierkante meter kwijt. De Basis-variant van onze FlexiPigFloor kost – afhankelijk van het aantal vierkante meters – 95 tot 110 euro per vierkante meter. De Dura-variant komt uit op 115 tot 135 euro per vierkante meter – ook hierbij is het oppervlak bepalend voor de prijs. Naast het kostenvoordeel is bij beide varianten sprake van een volledig gecoate vloer, waar het vocht niet zo snel in trekt. Hierdoor is dus minder energie nodig om de vloer op te warmen. Ook is de vloer makkelijk schoon te spuiten en droogt deze snel op. Dit komt de hygiëne ten goede.”
Nadelen kennen de oplossingen volgens Van Asten nauwelijks. ,,De strips hebben eigenlijk geen negatieve punten. Bij de Dura-variant is het verwijderen van de roosters wel wat lastiger.”
Inmiddels hebben ook andere varkenshouders belangstelling getoond voor de FlexiPigFloor. Op enkele bedrijven is deze zelfs reeds geïnstalleerd. ,,Het feit dat wij tijdens de komende editie van EuroTier een zilveren medaille ontvangen voor deze innovatie komt de bekendheid ten goede. En we hopen dat ook onze nominatie voor ‘Het Beste Idee van Varkensland’ hieraan bijdraagt. Veel varkenshouders wéten nu niet dat er een eenvoudig alternatief is voor het vervangen van betonnen roostervloeren; daar moet verandering in komen.”
Een beter bedrijfsresultaat dankzij een lagere hoeveelheid ammoniak in de stal, gezondere dieren en mest met een hogere stikstofconcentratie. Daarin ligt volgens Peter Reijnoudt de belangrijkste meerwaarde van MicroAktiv-BS. Dit product, dat in de race is voor ‘Het Beste Idee van Varkensland 2024, zorgt ervoor dat bacteriën in varkensmest actiever worden en méér ammonium opnemen. Desondanks lopen Nederlandse varkenshouders op dit moment nog niet echt warm voor de toepassing van deze zogeheten bioactivator.
Het product MicroAktiv-BS komt uit de koker van QM Environmental International. Dit bedrijf ontwikkelt, produceert en importeert microbiële producen voor inzet in de landbouw. “Ons doel is om chemie zoveel mogelijk uit te bannen en ondernemers te motiveren om op biologische en natuurlijke wijze te werken”, zegt Peter Reijnoudt. Hij is verantwoordelijk voor de marketing en communicatie van het bedrijf.
Het product MicroAktiv-BS werd al in 2002 ontwikkeld. Toch lag het jarenlang ‘op de plank’. “Pas toen de discussie over ammoniakuitstoot in de veehouderij enkele jaren geleden werd aangewakkerd, hebben we het op de markt gebracht. Met dit product pak je de ammoniakuitstoot namelijk bij de bron aan; we beginnen immers bij de leefomgeving van de dieren. Het is – in tegenstelling tot bijvoorbeeld een luchtwasser – geen ‘end-of-pipe-oplossing’.”
De zogeheten bioactivator is een vloeistof, bestaande uit met name planten- en zeewierextracten. Deze extracten zorgen ervoor dat de bacteriën in de varkensmest harder gaan werken, geeft Reijnoudt aan. “Hierdoor nemen ze meer ammonium op, waardoor de uitstoot omlaag gaat. Met hoeveel hangt sterk af van de stal en de precieze omstandigheden. In sommige gevallen kan de reductie oplopen tot 80 procent.”
Het product wordt wekelijks verspreid over de stalvloer; handmatig of via de vernevelingsinstallatie die aanwezig is in de stal. “Het vergt dus wel extra werk, maar dit is te overzien. Zeker wanneer je het product verspreidt via de vernevelingsinstallatie. En de toepassing is eenvoudig. Daarbij onderzoeken we momenteel of MicroAktiv-BS ook kan worden toegevoegd aan de voeding en of dit hetzelfde effect heeft.”
Volgens Reijnoudt kan inzet van het product veel winst opleveren. Het grootste winstpunt ligt in een betere diergezondheid, zo geeft hij aan. “Minder ammoniak in de stal resulteert in minder luchtwegaandoeningen, minder stress en een betere voederconversie. Ook tonen praktijkervaringen aan dat het sterftecijfer omlaag gaat. Door dit alles draagt de inzet van MicroAktiv-BS bij aan betere bedrijfsresultaten; het rendement per dierplaats gaat omhoog. Dit bleek ook uit praktijkonderzoek dat werd uitgevoerd door VKON. Momenteel doen onder meer de WUR en Aeres Hogeschool Barneveld proeven met het product.”
Hij noemt ook als voordeel dat meer ammonium wordt vastgelegd in de mest, waardoor de waarde hiervan omhoog gaat. “Dit heeft een toegevoegde waarde in de afzet. En wanneer een varkenshouder de mest opbrengt op zijn eigen land, hoeft hij minder kunstmest in te zetten. Ook daarmee bespaart hij kosten. Door deze voordelen is de investering die MicroAktiv-BS vergt – het gaat dan om 1,96 euro per dierplaats per jaar – in korte tijd terug te verdienen. Je kunt het eigenlijk vergelijken met de terugverdientijd van het voer, water en medicijnen die varkens nuttigen. Zodra MicroAktiv-BS wordt ingezet, hebben de dieren daar voordeel van.”
Hoewel de bioactivator al veel wordt ingezet in landen als Roemenië, zijn Nederlandse varkenshouders nog terughoudend, geeft Reijnoudt aan. “In de Nederlandse varkenshouderij wordt MicroAktiv-BS nog nagenoeg niet toepast. Dat heeft meerdere redenen. De meeste ondernemers hebben al veel geïnvesteerd in het terugdringen van de ammoniakuitstoot, bijvoorbeeld in de vorm van luchtwassers. Hierdoor zijn ze een soort van murw geslagen en hebben ze niet veel zin om nog iets nieuws te proberen.”
Daarbij heerst er nog de nodige scepsis rond producten als MicroAktiv-BS. “Vergelijk het met de weerstand tegen bijvoorbeeld homeopathie. We hopen dat onze deelname aan ‘Het Beste Idee van Varkensland’ ervoor zal zorgen dat varkenshouders deze oplossing serieuzer gaan nemen. En dat zij de meerwaarde van natuurlijke producten gaan inzien. Want met MicoAktiv-BS kunnen we een serieuze bijdrage leveren aan het oplossen van de stikstofproblemen waar de varkenshouderij mee kampt.”
Het ware verhaal van de varkenshouderij overbrengen richting consumenten en burgers, bij voorkeur verteld door varkenshouders zelf. Dat is waar het om draait bij ‘The Pig Story’. Omdat de organisatie merkt dat varkenshouders het lastig vinden om te bepalen welke manier van sectorpromotie bij hen past, wordt nu een beslissingsondersteunende tool ontwikkeld. Dit moet de drempel voor ondernemers verlagen om aan de slag te gaan met promotie. De tool, waarvan binnenkort de eerste versie wordt opgeleverd, is in de race voor ‘Het Beste Idee van Varkensland 2024’.
‘The Pig Story’ zag ongeveer vijf jaar geleden het levenslicht. ,,Sectorpromotie is van groot belang voor de toekomst van de varkenshouderij in ons land”, stelt Pleun Leeijen, dagelijks bestuurder bij de POV en vanuit die rol betrokken bij The Pig Story. ,,Door je eigen verhaal te vertellen, creëer je immers maatschappelijk draagvlak. Als POV vinden we het belangrijk om deze sectorpromotie zoveel mogelijk vorm te geven vanuit de ondernemers zelf. Zij kunnen het verhaal immers het beste overbrengen. The Pig Story-organisatie ondersteunt hen wel hierbij. Door het aanbieden van video’s die ze kunnen delen, het geven van speciale cursussen, et cetera. Ook is er een algemene Pig Story-website, zijn wij als organisatie actief op sociale media, plaatsen we advertenties en zijn we aanwezig tijdens evenementen.”
Leeijen benadrukt dat er voor varkenshouders een heleboel mogelijkheden zijn om bij te dragen aan sectorpromotie. Bijvoorbeeld een eigen website bouwen, actief zijn op sociale media, boerderij-educatie aanbieden, een zichtstal realiseren, aanwezig zijn tijdens evenementen, enzovoorts. ,,Iedereen doet het op zijn eigen manier; daar ligt ook de kracht van ‘The Pig Story’. In de praktijk merken we echter dat ondernemers het vaak lastig vinden om te bepalen wát ze het beste kunnen gaan doen, welke vorm van promotie bij hen past. Daarbij denken ze dikwijls te groot, terwijl zeker niet iedereen meteen een zichtstal hoeft te openen. Je kunt ook op een ‘kleine’ manier het verhaal van de sector uitdragen. Iedere varkenshouder kan zijn steentje bijdragen, er is altijd wel een optie die bij je past.”
Om de drempel voor varkenshouders te verlagen en meer ondernemers te motiveren om aan de slag te gaan met promotie, werkt de organisatie aan een beslissingsondersteunende tool. ,,Dat betekent onder meer dat we een online chatbot gaan ontwikkelen en verspreiden. De eerste versie zal nog dit najaar worden gelanceerd. Dit computerprogramma stelt ondernemers diverse vragen, waardoor zij inzicht krijgen in welke vorm van promotie bij hen en hun bedrijf past. Daarnaast komt er een beknoptere, papieren variant met enkele vragen, die varkenshouders naar bepaalde opties leiden. Op dit moment zijn 60 varkenshouders actief betrokken bij The Pig Story. We hopen dat dit er door de ontwikkeling van de tool fors meer gaan worden.”
Leeijen hoopt ook dat de finaleplek bij ‘Het Beste Idee van Varkensland 2024’ ervoor zal zorgen dat het belang van sectorpromotie extra onder de aandacht wordt gebracht van varkenshouders. ,,Zodat meer ondernemers gaan nadenken wat zij kunnen doen. Uiteindelijk moeten we het toch sámen doen. Onlangs bleek uit WUR-onderzoek dat de maatschappelijke waardering voor de varkenshouderij nu hoger ligt dan zes tot tien jaar geleden. Daar heeft The Pig Story ongetwijfeld aan bijgedragen.”
Over ‘Het Beste Idee van Varkensland 20224’
Op 19 november aanstaande wordt ‘Het Beste Idee van Varkensland 2024’ bekendgemaakt. Zes finalisten dingen mee naar de titel. De winnaar wordt ondersteund met kennis en ervaring, om het idee verder uit te werken tot een implementeerbaar concept dat de sector naar een hoger plan tilt.
Naast de genomineerden die in dit artikel aan bod komen, zijn ook Rainier van Gelderen met het idee ‘AI assist helpt’ en studenten van Aeres MBO Barneveld met de innovatie ‘Staartcoating’ in de race voor de prijs. Over deze twee nominaties leest u binnenkort meer op de website van Pig Business.
Innovatie en Duurzaamheid in de Agrarische Sector
Houtsestraat 33
5706 LR Helmond
Nederland
©ASBO Floor Systems 2025 | Webdesign by The Sitekick
